Aan het eind van een onopvallend straatje aan de Papaverweg in Amsterdam-Nood ligt een van de meest duurzame en vernieuwende, stedelijke experimenten van Europa, oftewel De Ceuvel. Razend benieuwd naar dit project trap ik mijn fiets op een zonnige dag naar de wijk Buiksloterham.
Veel meer dan een duurzaam, hippie-achtig horecaconcept
Het is rond lunchtijd als ik door de poort heen loop. ‘Make the world great again’ lees ik op een houten bord voorbij de ingang. Aan de linkerkant op het terras van café De Ceuvel zitten her-en-der groepjes mensen met smakelijk uitziende broodjes en troebele sapjes. Allemaal biologisch, zoals ik op de site gelezen heb. Logisch, gezien duurzaamheid een van de hoofdzaken is waar het om draait hier op dit uit gerecycled materiaal opgetrokken terrein. Langs de houten bankjes, in feite gehalveerde bootjes, loop ik richting de trap die leidt naar het café. Binnen kijk ik verrast om me heen. Het interieur is warm, nonchalant en speels. Net als buiten is hier veel van hout gemaakt en er zijn overal gezellige zitjes. Achter de bar staat een vrolijke, relaxt uitziende twintiger met een baard. Hij neemt de bestellingen op en schenkt vlierbloesemlimonade in. Op een huishoudtrapje staat Zoë, de medewerkster met wie ik gemaild heb. Ze zegt me dat ik gewoon lekker over het hele terrein mag lopen. Dat laat ik me geen twee keer zeggen. Want op het eerste oog lijkt het alsof het hier alleen gaat om een duurzaam, hippie-achtig horecaconcept, maar het is veel en veel meer dan dat. Ik sta hier namelijk op het terrein van een van de meest duurzame en vernieuwende experimenten van Europa!
Hoe kwam De Ceuvel tot stand?
Het begon allemaal met een sterk vervuild, voormalig scheepsbouwterrein. Vanwege de zware metalen in de grond kon er niet op gebouwd worden. Om deze reden schreef de gemeente een prijsvraag uit. A: geef het terrein voor tien jaar een bestemming en B: doe iets aan de vervuilde grond. Een groep architecten won en twee jaar later was De Ceuvel, een speeltuin voor innovatie en creativiteit een feit. Hier ging overigens nog wel een hoop werk aan vooraf. Zo werden er om te beginnen maar liefst zeventien woonboten het terrein op getakeld (voornamelijk krijgertjes die de voormalige eigenaren anders voor veel geld hadden moeten laten wegslepen). De boten, bestemd als kantoorpand voor sociale of creatieve ondernemers werden mede door de huurders in spé opgeknapt.Verder werden er op het gehele terrein bodemreinigende bomen en planten aangebracht zoals populieren, zwarte wilgen, vingerhoedskruid en duizendblad. Nadat ook het café-restaurant, het drijvende hotel en het cultureel centrum rondom duurzaamheid klaar waren, kon in juni 2014 de poort van De Ceuvel worden geopend.
Duurzaamheid en innovatie
Zoals ik al schreef, draait het bij De Ceuvel naast duurzaamheid ook om innovatie. Deze is vooral ten behoeve van het sluiten van de kringlopen op het terrein. Zo is elke kantoorboot voorzien van een droog composttoilet. Bij het zogenaamde Metabolic Lab wordt dit verwerkt tot veilige compost. Ook is elke boot voorzien van een lucht/warmtepomp. Van de warme lucht die de boot verlaat, wordt 60 procent van de warmte weer gebruikt voor binnen. Verder wordt het afvalwater van de spoelbakken van de kantoren gezuiverd door middel van de biofiltratiesystemen die naast de boten staan. En natuurlijk ontbreken ook zonnepanelen niet. In totaal liggen er 150 op het terrein verspreidt, goed voor 36.000 kWh per jaar. De kantoorpanden zijn de eerste ciculaire van Amsterdam.
Vanuit je kantoor het water in
Het leuke aan De Ceuvel is dat je over de meanderende houten paden langs al de kantoorpanden kan lopen die aan weerszijden van de paden liggen. Ik zie een architectenbureau, maar ook The Dutch Weed Burger. Op deze zomerse dag staan de meeste deuren wagenwijd open en doet het hier nog het meeste aan als een soort van alternatief vakantiepark. Ook is er een soort plaatsje aan het water gemaakt, dat door de aanwezigheid van vele stoeltjes waarschijnlijk gebruikt wordt als hang-out van de ondernemers. De mensen die ik bij het passeren van hun voordeur tegenkom zijn stuk voor stuk vriendelijk en ook als ik vluchtig door de ramen kijk, zie ik allemaal vrolijke mensen. Tsja….wat wil je als je op zo’n fantastisch terrein als dit zit en óók nog eens aan het water. Ze kunnen als het ware vanuit hun kantoor zo een duik nemen, want het water is schoon!
Zelfs urine wordt gerecycled
Dat glas, papier en plastic hier netjes gescheiden worden, lijkt een open deur en ook het composteren van gft-afval ligt in de lijn der verwachtingen. Wat wel bijzonder is dat het door het composteren ontstane biogas in de toekomst gebruikt zal worden om de fornuizen in het restaurant op te laten koken. Hoewel dit systeem goed getest is en werkt, mag het volgens Zoë in verband met de nog benodigde vergunningen nog niet in gebruik genomen worden. ‘Door dat gas zijn we een soort van chemisch bedrijf geworden. De boot waarin het gas zit is feite een soort bom. Pas als de vergunningen rond zijn, mag er mee gewerkt worden.’
Ook zeer noemenswaardig is de herwinning van nutriënten, oftewel voedingsstoffen. Dit gebeurt onder andere door plas op de vangen in de mannenurnoirs. Uit de urine worden fosfaatkristallen gefilterd die uiteindelijk samen met andere voedingsstoffen bij de planten in de groentekas gegooid worden. Zo komt fosfaat (waar de grond steeds armer aan wordt) weer terug in de natuur.
Culturele omslag
De overgang naar een circulaire economie en samenleving vraagt volgens De Ceuvel niet alleen om technische veranderingen, maar ook om culturele. Mensen moeten leren omgaan met nieuwe technieken en de daarbij komende denkbeelden. Om deze redenen zijn er hier ook dagelijks allerlei activiteiten voor mensen uit de buurt (of elders uit de stad die de tocht met het pontje willen maken). Er worden films vertoond, theater opgevoerd, je kan er workshops volgen, aan yoga doen, je zangstem ontwikkelen én inkopen doen! Elke dinsdag is hier van half zes ’s middags tot half acht De Buurderij. Boeren uit de omgeving komen dan de producten leveren die buurtbewoners vantevoren hebben besteld. Zo weten de Amsterdammers waar hun eten vandaan komt en krijgen de boeren een eerlijke prijs voor hun producten.
Ja, de grond is al schoner!
Omdat het allemaal begon met een vervuilde grond, ben ik benieuwd of die grond nu, na vier jaar eigenlijk al iets schoner is geworden. ‘Zeker!’ antwoordt Zoë enthousiast. ‘Studenten van onder andere de Hogeschool van Amsterdam doen regelmatig metingen en ze zien dat er minder zware metalen in de grond zitten. Ze planten ook nieuwe planten, want op een gegeven moment zijn de oude zo verzadigd dat ze niks meer kunnen opnemen. Die planten gaan trouwens bij het restafval, want door al dat gif mogen ze uiteraard niet bij het gft. De grond is nog niet volledig schoon, maar het gaat de goede kant op.’
Goed nieuws. Op naar De Ceuvel!
Voor meer informatie over dit bijzondere experiment klik je hier
Lees ook:
- Water besparen: https://www.sasjadevos.nl/verantwoordepraktijken/zo-bespaar-je-ook-water
- Voor korting sparen met je afval: https://www.sasjadevos.nl/verantwoordepraktijken/voor-korting-sparen-met-afval
- Geef het aan een vreemde: https://www.sasjadevos.nl/verantwoordepraktijken/geef-het-aan-een-vreemde