Mensen buiten de stad kunnen het misschien nauwelijks geloven, maar in Amsterdam gooien we het meeste van ons afval gewoon in een grijze zak (bij mij in de Jordaan zetten we die zelfs nog aan de straat!) Welwillende burgers hebben de mogelijkheid om papier, glas, plastic en textiel in her-en-der verspreide containers te gooien, maar met GFT-afval kunnen we bijvoorbeeld nergens heen. Bij Zero Waste Lab kan dat wel (ook al is de composteer machine nu even buiten gebruik). Behalve je aardappelschillen, kan je nog veel meer kwijt. Zelfs je verhaal! Ik ging langs om een kijkje te nemen.
Achter de markt
Op een zonnige vrijdagmiddag loop ik over een gezellig drukke Dappermarkt richting het Dapperplein. Mensen van verschillende leeftijden en culturele achtergronden kijken voor een leuk shirtje, vers dekbedovertrek of gewoon een zoute haring. Ik ben hier nog nooit geweest, maar voel meteen dat de sfeer hier goed is. Wanneer ik boven de kramen het bordje Dapperplein zie, gluur ik even achter de stalletjes om te zien aan welke kant van het plein ik zijn moet. In eerste instantie denk ik aan de verkeerde te kant zitten, maar wanneer ik twee mannen een paar grote jute zakken met inhoud naar buiten zie dragen, weet ik dat ik bij het Zero Waste Lab ben. De plek waar mensen heen kunnen gaan om hun oude kleding, papier, plastic of ander afval een nieuw leven te geven. Of gewoon om een praatje te maken.
Geen hippe, afgestylde recycle-tent
Als ik het Zero Waste Lab binnenstap, denk ik als eerste: dit is (gelukkig) niet de hippe, afgestylde recycle tent die ik bij die naam en website voor ogen had. In plaats daarvan is het hier knus, vol en een tikkie van ‘laat maar waaien.’ Zo staat er voor de spiegelwand een rijtje kliko’s, hangen daarboven kleurig geverfde plastic flacons en prijkt bij de ingang een kastje met meeneemkleding. Ook qua mensen is het zeker geen dooie boel.Voor de toonbank zit een zestiger met een beker koffie, rechts voorin staat een stel dat een een zak handtassen op tafel leegschudt en in het voorraad hok zie ik Charlotte, de medewerker met wie ik afgesproken heb. Ook zij is druk in de weer met een van de herkenbare jute zakken die door de klanten gebruikt worden om het afval in te verzamelen. Ze schudt me de hand, zet koffie en verontschuldigt zich alvast voor het feit dat ze straks even met een groep kinderen van de Dapperschool bezig zal zijn. ‘Ze hebben een speciale week over recycling, dus ik moet ze even uitleggen wat wij allemaal doen hier.’
Mokum moet aan de bak
Ik kan je zeggen: men doet hier een hoop! Het Zero Waste Lab, een initiatief van De Gezonde Stad opende zijn deuren in november 2016. Het is opgezet om de afvalscheiding in Amsterdam een boost te geven, want in dit geval loopt de hoofdstad voor de verandering eens hopelijks achter op andere steden in ons land. Mokum moet dus aan de (gft-, plastic-, papier-) bak! Hoewel het hier aan het Dapperplein hoofdzakelijk draait om inzamelen, recylen en upcyclen, is het vooral ook een sociaal gebeuren. Het Zero Waste Lab is namelijk ook een vorm van dagbesteding voor mensen die zijn aangesloten bij De Regenboog Groep (een organisatie die zich richt op het stimuleren van mensen in sociale armoede). In totaal zijn er acht vrijwilligers die Charlotte in haar functie als werkbegeleider aanstuurt. ‘Buiten hangt ook een regenboogvlag als herkenbaar teken dat dit een plek is waar mensen altijd terecht kunnen voor een bakkie en een praatje.’ En geloof mij: aan aanspraak heb je hier zeker geen gebrek. Vandaag is het hier in elk geval de zoete inval.
1 zak = 1 munt
Een paar oudere dames neuzen in het kastje met de meeneem kleding. Er wordt een schattig grijs vestje uit gevist. De dame in kwestie is dolblij. De andere dame heeft er een klein beetje de pee in dat er nu een grote berg handtassen ligt, terwijl ze op de markt net een nieuwe heeft gekocht. Op mijn vraag of er vanaf de markt wel eens kritiek is op de meeneemhoek, zegt Charlotte dat ze daar nog nooit iets over gehoord heeft. ‘Veel marktkramers en andere ondernemers uit de buurt zijn ook blij dat wij er zijn, want door onze muntjes krijgen zij extra klanten.’ Wanneer iemand een volle zak met gescheiden afval inlevert, krijgt hij namelijk een muntje waarmee men korting krijgt bij veel ondernemers in de buurt. Bij een schoenmaker krijg je bijvoorbeeld 10% korting en bij een bepaald koffiehuis een gratis tweede kopje koffie. Als je alles bij het restvuil gooit, krijg je helemaal niks.
Wormenhotel
Maar blijkbaar kan er ook ook gespaard worden voor heel andere dingen. Op de toonbank staat een grote glazen bus waar de munten van de Dapperschool in bewaard worden. Zoals op het etiket te lezen valt, sparen ze voor een wormenhotel* Als het verwachte groepje kinderen even later binnenvalt (allemaal gewapend met grijper en vuilniszak in het kader van hun eerder genoemde recycle-week) is de tent meteen vol. Of nee, toch niet helemaal, want er komt nog een vrouw met dochter tussen piepen met twee volle jute zakken om in te leveren. Terwijl Charlotte de zak oud papier van de schoolkinderen aan de weeghaak hangt, geeft ze de dame twee munten. Ondertussen heeft ze gezien dat de zak van de Dapperschool goed is voor 17,4 kilo aan papier! Ook de kinderen krijgen een munt die meteen in de pot verdwijnt. 291 is de stand.
Cycle it up!
Je vraag je misschien af: wat doen ze bij Zero Waste Lab allemaal met het afval dat binnen komt? Het harde, schone plastic (ongewassen wordt het niet aangenomen) en ondraagbare kleding gaat bijvoorbeeld naar Milieuwerk (een sociale onderneming gericht op afvalverwerking). Groente en fruitafval wordt normaal gesproken in het Lab zelf gecomposteerd, maar nu de machine momenteel niet naar behoren werkt eventjes niet. Nieuwe, mooie dingen maken (oftewel upcyclen) van afval gebeurt onder meer met spijkerbroeken. Firma Koos maakt er fijne, stoere kussens van. Fenix Circular naait van kapotte paraplu’s ontzettend snoezige kindertasjes. En een buurtbewoner met een 3D-printer heeft zich gestort op het fabriceren van stijlvolle lampen van gerecycled plastic. Jij verzint het niet, maar een ander blijkbaar wel.
Toekomst
Je leest het: het Zero Waste Lab is lekker bezig! Hoe ziet de toekomst eruit voor het project?
Komt het ook in andere stadsdelen? Charlotte: ‘ik hoop het. We hebben een pilot gehad bij het Waterlooplein, maar die is nu afgelopen. We werken samen met Ymere, dus het is ook even afwachten wat zij voor ogen hebben. In elk geval gaan wij in juli verhuizen naar een groter pand aan de andere kant van het plein op nummer 45. Dat is in elk geval positief!’
Nou, dat lijkt mij ook. En kom maar op Ymere met een Zero Waste Lab in de Jordaan. Ik word kind aan huis!
Feitjes
- Zero Waste Lab is opgezet door Bonnie Joosten
- Het is van woensdag t/m zaterdag geopend van 10 tot 17 uur.
- 500 gezinnen staan ingeschreven
- 23 ondernemers geven korting bij inlevering van een muntje
- het meest ingeleverde afval van vorig jaar in kilo’s was GFT, gevolgd door papier en textiel.
- In Amsterdam wordt 27% van het afval gescheiden ingeleverd. Het landelijk gemiddelde
is 51 %.
* Dagelijks belanden er gigantische hoeveelheden aardappelschillen, klokhuizen en koffiedik in de vuilnisbak, terwijl dit favoriete kostjes zijn voor de worm. In een Wormenhotel leven zo’n 50 wormen die compost maken van juist dat afval, en daar maken ze vruchtbare aarde van die bomvol mineralen zit. Deze natuurlijke compost hebben we hard nodig om ervoor te zorgen dat onze bodem vruchtbaar blijft zodat we er eten op kunnen groeien. In de Wormenhotels sluiten we zo een kleine kringloop met ons keukenafval. Met hun harde werk zorgen wormen dus voor een vruchtbare bodem en een gevuld bord!
Lees ook : - Too Good To Go, een app tegen voedselverspilling