Stel je waterkoker is kapot. De eerste gedachte van veel mensen zal zijn: snel naar Blokker of de Action voor een nieuwe. Begrijpelijk, want bij deze zaken koop je ze voor een schijntje, maar de tijd dat een lage prijs een goed excuus was om iets nieuws aan te schaffen, lijkt mij nu wel een beetje voorbij. Al helemaal omdat je een defect apparaat voor een appel en een ei kan laten maken bij een Repair Café. Ik was er nog nooit geweest, maar een kapotte wekker leidde mij er deze week als vanzelf naar toe.
Kapotte wekker
Elke woensdagochtend werk ik bij een 88-jarige dame in de huishouding. Zij weet dat ik een notoir kringloopganger ben en vroeg me laatst eens zo’n ouderwetse wekker voor haar op de kop te tikken. Zo een met een opwindmechanisme en een snoeiharde bel. Dat digitale geval op haar nachtkastje vond ze maar onhandig. Ten eerste moest ze na een stroomstoring of het ingaan van zomer- of wintertijd altijd aan een ander vragen om de tijd juist in te stellen en ten tweede hoorde ze door haar beginnende doofheid dat lullige piepje van de wekker niet meer. Op de IJ-Hallen vond ik een schattig dingetje: knalrood en van het merk Kienzle wat klonk als Duits en dus als oerdegelijk. Alert als ik was, vroeg ik de verkoopster of hij het nog wel deed. Naïef als ik was, gaf ik haar drie euro zonder zelf te testen of dit ook zo was. Want bij thuiskomst bleek hij stuk. Even had ik de balen, maar omdat mijn hersenen dol zijn op het zoeken naar oplossingen, schoot er al snel een door mijn hoofd: een Repair Café!
Wat is een Repair Café?
Een Repair Café is een plek waar wekelijks of maandelijks vrijwilligers samenkomen om kapotte spullen te repareren. Dit als tegenreactie op de wegwerpmaatschappij. Waarom meteen iets nieuws kopen als het nog te maken is? Heb je een gat in je broek of een kapotte wekker zoals ik, dan kan je zonder aankondiging naar een Repair Café gaan en het laten fiksen. In 2009 opende het eerste ‘filiaal’ zijn deuren in Amsterdam-West. Nu, bijna tien jaar later is het concept, bedacht door Martine Postma, niet alleen een nationaal, maar zelfs een wereldwijd begrip. Er zijn momenteel niet minder dan 1600 Repair Cafés verspreid over 33 landen. Alleen in Amsterdam zijn er al meer dan twintig. Ikzelf besluit naar de locatie op Tussen De Bogen te gaan, gevestigd in een buurtcentrum niet ver van Centraal Station.
Het gezelligste Repair Café van de stad
Als ik door het raam van het buurtcentrum kijk, lijkt er in eerste instantie weinig activiteit. Ik zie een vrouw achter een naaimachine en verder niemand. Ik vraag een dame die zich later voorstelt als Marga of er vandaag geen Repair Café is. ‘Jawel, hoor’ zegt ze en neemt me mee naar een ander lokaal waar vier heren koffie zitten te drinken en één boven een uit elkaar geschroefde dvd-speler hangt. ‘Zo,’ zegt Marga, mij introducerend: ‘jullie eerste klant van vandaag.’ Richard, een gepensioneerd ingenieur, schiet meteen op en vraagt mij even mee te gaan voor het administratieve gedeelte. Onder het genot van een kopje koffie vul ik een formulier in waarin ik aangeef welk object ik laat repareren en wat de klacht is. Een van de andere heren zegt dat ik met mijn neus in de boter gevallen ben, gezien dit het gezelligste Repair Café van de stad is. Bof ik even!
Muis in de broodrooster
Terwijl de jongste van het stel aan de slag gaat met de wekker, pak ik mijn koffie en ga ik bij Richard en de man met de dvd-speler zitten. ‘Tsja,’ zegt de laatste ‘het is eigenlijk de bedoeling dat de mensen erbij blijven zitten, zodat ze zelf leren hoe ze iets kunnen repareren, maar vaak zeggen we dat ze ook even een boodschapje mogen doen. Anders zitten ze zo op je vingers te kijken.’ Hier in de technische hoek zien ze voornamelijk audio-apparatuur, koffiezetapparaten en waterkokers voorbij komen. Op mijn vraag wat het gekste is waar iemand mee aan kwam zetten, moet er even nagedacht worden. ‘Nou,’ zegt Richard: ‘het was niet zo zeer een vreemd apparaat, maar er kwam eens iemand die de schuif van zijn broodrooster niet meer naar beneden kreeg. Na onderzoek bleek dus dat dit kwam omdat er een muis op de bodem lag. Gelukkig was hij al uitgedroogd.’
Broodroof?
Er komt een buurtbewoner binnenvallen. ‘Doen jullie ook fietsen? Ik trap net door mijn versnelling heen.’ Nadat de mannen gevraagd hebben of hij zus of zo al geprobeerd heeft, besluit er eentje even met de buurman mee te lopen om een kijkje te gaan nemen. Hebben ze nooit problemen met ambachtslieden hier in de buurt die het Repair Café zien als broodroof? Een van de heren erkent dat een fietsenmaker van iets verderop wel eens een opmerking maakt, maar dat dit eigenlijk niet helemaal terecht is. Als zaken te specialistisch worden, sturen ze juist klanten naar hem door!
Ook voor de gezelligheid
Ondertussen neem ik ook even een kijkje bij de dames van de naaiafdeling. De reden waarom de dames en heren apart van elkaar zitten, is volgens de vrouwen om praktische redenen. ‘En omdat de mannen zo hard praten,’ schatert er een. Klanten komen hier vooral voor reparaties aan kleding. En voor de gezelligheid. Van het groepje van vijf vrouwen dat hier aan tafel zit, zijn er slechts twee vrijwilliger. ‘Elke week komen we hier samen en praten over van alles en nog wat. Van politiek tot filosofie.’ Volgens Marga, die ondertussen een kledingstuk onder de naaimachine legt, is het fijne van dit Repair Café dat het elke week is. ‘Iedereen weet dat men hier op dinsdag van een tot drie uur terecht kan. Mensen vinden dat prettig, iets waar ze iedere week op kunnen vertrouwen.’
Samen weet je meer dan één
Voor de klanten is het fijn om zo’n constante te hebben, maar ook voor de vrijwilligers is het een fijn baken in de week. Hier bij Tussen de Bogen helpen niet alleen gepensioneerden, maar ook mensen die om een bepaalde reden een afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Volgens de heren -waar ik onderwijl weer ben teruggekeerd- leren ze ook veel van elkaar. Heeft de een geen verstand van elektrotechniek, dan kan hij de kunst bij een ander afkijken. Richard: ‘Laatst hadden we een vluchteling die goed smartphones kon repareren, iets waar wij allemaal weinig van af wisten. Dat is leuk, zo vullen we elkaar goed aan.’
Voor wat, hoort wat
Wanneer de wekker uiteindelijk gerepareerd is, vraag ik of een van de heren op de foto wil. De meneer van de dvd-speler heeft er geen probleem mee. ‘Maar,’ zegt een ander: ‘jij moet ook op de foto met je wekker! We verzamelen alle foto’s en maken er dan een hele wand van.’ Ok, voor wat, hoort wat. Wat ook geldt voor de reparatie, natuurlijk. Een bijdrage is in principe niet verplicht, maar wel zo vriendelijk en prettig natuurlijk. Volgens Richard geven de mensen voor een kleine reparatie, zoals een wekker zo tussen de één en vijf euro. Ik doe mijn gift in het daarvoor bestemde jampotje en bedank de heren en dames. Met een hard tikkende wekker (gelukkig zal de dame hier geen last van hebben) ga ik naar huis. Ze zal blij zijn morgen!
Wil je weten waar er bij jou in de buurt een Repair Café zit, kijk dan hier
Ook interessant om te lezen:
NL Cares: flexibel vrijwilligerswerk